Cách Bảo Quản Ấm Chén Bát Tràng Luôn Bền Đẹp

Ấm chén Bát Tràng từ lâu không chỉ là dụng cụ pha trà, mà còn là một phần của văn hóa Việt, mang vẻ đẹp mộc mạc và giá trị thủ công độc đáo. Để giữ cho những bộ ấm chén này luôn bền đẹp, và có giá trị sử dụng hàng chục năm mà không mất đi vẻ tinh tế, việc bảo quản ấm chén đúng cách là điều vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ chia sẻ những bí quyết chi tiết, dễ áp dụng, giúp bạn chăm sóc ấm chén Bát Tràng như một người thợ gốm thực thụ. Hãy cùng Không Gian Gốm khám phá ngay

Lau chùi sạch sẽ sau khi sử dụng xong

Để bảo quản ấm chén Bát Tràng đúng cách, việc làm sạch kỹ càng là yếu tố quan trọng nhằm ngăn ngừa nấm mốc và mùi khó chịu. Với đặc trưng bề mặt phủ men tự nhiên hoặc không men (như dòng An Thổ túc), đồ gốm Bát Tràng cần được chăm sóc nhẹ nhàng theo các bước sau:

• Rửa sạch ngay sau khi sử dụng: Sử dụng nước ấm ở nhiệt độ 40-50°C cùng với miếng bọt biển mềm để vệ sinh, loại bỏ cặn trà. Tránh dùng các loại chất tẩy rửa mạnh chứa hàm lượng axit cao vì chúng có thể gây hại, làm bề mặt men bị mờ, trầy xướt.
• Xử lý vết cặn bám lâu ngày: Nếu xuất hiện các vết ố vàng do trà, có thể ngâm ấm chén trong dung dịch nước ấm pha giấm trắng với tỷ lệ 1:5 khoảng 10-15 phút. Sau đó, dùng bàn chải mềm chà nhẹ để loại bỏ các vết bẩn cứng đầu.
• Lau khô triệt để: Dùng khăn cotton sạch để lau khô hoàn toàn bề mặt, tránh để nước đọng lại. Độ ẩm dư thừa không chỉ tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển gây hại cho sức khỏe người sử dụng mà còn ảnh hưởng đến độ bóng của gốm.

Bảo quản ấm chén ở nơi phù hợp

Vị trí lưu trữ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo quản ấm chén Bát Tràng để đảm bảo chúng luôn bền đẹp. Dù gốm sứ có độ cứng cao, nhưng vẫn dễ nứt vỡ nếu không được đặt ở nơi phù hợp:

• Không gian khô ráo, thoáng mát: Tránh để ấm chén ở các khu vực ẩm ướt như gần bồn rửa, vì độ ẩm cao có thể khiến gốm sứ hấp thụ nước, dẫn đến hiện tượng nấm mốc hoặc nứt lớp men bên ngoài. Nhiệt độ lý tưởng nằm trong khoảng 20-25°C, đồng thời cũng cần tránh ánh nắng trực tiếp để tránh làm phai màu men.
• Kệ để ấm chén chắc chắn: Sắp xếp ấm chén trên kệ gỗ hoặc tủ kín, đảm bảo kệ nằm cách mặt đất ít nhất 30cm để tránh hơi ẩm từ sàn nhà. Không nên chồng chất quá nhiều bộ lên nhau để hạn chế áp lực gây hỏng gốm.
• Bảo vệ khi không sử dụng lâu dài: Nếu không sử dụng trong một thời gian dài, hãy bọc từng món bằng giấy mềm hoặc vải cotton. Sau đó, cất giữ trong các hộp carton có lỗ thoáng khí để tránh bụi bẩn và hạn chế va đập không mong muốn.

Sử dụng ấm chén Bát Tràng đúng cách

Cách sử dụng và bảo quản ấm chén Bát Tràng hàng ngày có ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền của sản phẩm. Dưới đây là một số lưu ý đơn giản nhưng rất hữu ích giúp bạn giữ gìn bộ ấm chén tốt hơn:

• Tránh sốc nhiệt đột ngột lên ấm chén: Không nên đổ ngay nước sôi ở 100°C vào ấm đang nguội. Thay vào đó, hãy làm nóng ấm từ từ với nước khoảng 50-60°C để tránh tình trạng nứt gốm do thay đổi nhiệt độ quá nhanh. Tương tự, không đặt ấm đang nóng lên các bề mặt lạnh lập tức.

• Hạn chế lực tác động mạnh lên ấm chén: Khi vệ sinh hoặc lau chùi, tránh dùng lực quá lớn khiến lớp men bị trầy xước hoặc làm lỏng phần quai và vòi của ấm.
• Pha trà ở mực nước vừa phải: Chỉ nên rót nước vào khoảng 70-80% dung tích của ấm, còn để một khoảng cho trà nở ra. Việc này giúp hạn chế nước tràn ra ngoài, tránh làm bẩn lớp men hoặc thấm vào phần gốm đất mộc, lâu dần có thể gây ra mùi khó chịu.

Xử lý ấm chén đúng cách khi bị hư hại

Dù bạn có cẩn thận và kỹ lưỡng đến mức nào, cũng không thể tránh khỏi đôi lúc những chiếc ấm chén Bát Tràng quý giá của bạn bị xuống cấp, chẳng hạn như rạn nứt nhỏ hay mất đi lớp men bóng.. Những điều này có thể khiến chúng trông kém hoàn hảo hoặc mất đi giá trị sử dụng. Tuy nhiên, đừng vội vàng quyết định bỏ chúng đi, bởi vẫn còn một số giải pháp đơn giản và hiệu quả giúp bạn bảo quản hoặc tái chế ấm chén một cách tối ưu. Dưới đây là một số gợi ý hữu ích mà bạn có thể áp dụng:

• Đối với các vết rạn nhỏ: Hãy thử ngâm chiếc ấm, chén bị rạn vào nước gạo đặc qua đêm. Tốt nhất là sử dụng nước vo gạo ở lần thứ hai để đảm bảo độ sạch và đặc cần thiết. Sau khi ngâm, bạn có thể đặt chúng vào một lò vi sóng và nung nhẹ nhàng ở mức nhiệt độ từ 100°C đến 150°C trong khoảng 5 đến 10 phút. Quá trình này sẽ giúp tinh chất từ nước gạo thẩm thấu sâu vào các vết rạn, tạo độ kết dính và tăng cường tính ổn định tạm thời của sản phẩm.
• Nếu lớp men bóng không còn sáng: Chỉ cần lấy một chiếc khăn mềm, nhúng khăn vào một ít dầu ô liu và lau nhẹ bề mặt gốm sứ. Sau đó, để sản phẩm được nghỉ qua đêm để dầu ô liu ngấm đều. Cuối cùng, rửa sạch lại ấm chén bằng nước thường. Phương pháp này không chỉ giúp phục hồi độ bóng tự nhiên của lớp men mà còn không gây tổn hại đến chất liệu gốm.
• Với những trường hợp nứt vỡ lớn: Nếu ấm chén vỡ đã vượt quá khả năng sửa chữa hoặc phục hồi, thay vì bỏ đi, bạn có thể biến chiếc ấm chén không còn nguyên vẹn này thành những món đồ trang trí sáng tạo. Một ý tưởng tuyệt vời là sử dụng chúng như những chiếc chậu cây mini xinh xắn hoặc vật trang trí độc đáo cho không gian sống. Cách tiếp cận này vừa giúp bạn tái sử dụng đồ vật một cách tiết kiệm, vừa mang lại giá trị thẩm mỹ và sáng tạo cho ngôi nhà.

Bảo quản ấm chén Bát Tràng lâu dài về sau

Để bảo quản ấm chén Bát Tràng bền đẹp theo thời gian, bạn cần thực hiện một số bước chăm sóc định kỳ như sau:

Kiểm tra thường xuyên: Cứ mỗi 3-6 tháng, bạn nên lấy ấm chén ra kiểm tra để phát hiện sớm các dấu hiệu như mốc, rạn hoặc đổi màu. Nếu thấy cần thiết, hãy lau sạch và phơi dưới ánh nắng nhẹ (không quá 30°C) trong 1-2 giờ để khử ẩm. Hoặc nếu ít sử dụng, bạn nên bảo quản trong hộp để giữ nguyên độ mới của bộ ấm chén

Tránh tiếp xúc với hóa chất: Không để ấm chén tiếp xúc gần với các loại thuốc tẩy hoặc hóa chất gia dụng, vì chất liệu gốm có khả năng hấp thụ mùi, làm ảnh hưởng đến hương vị của trà khi sử dụng.

Dưỡng ấm đất mộc: Với các loại ấm chén không tráng men như An Thổ Túc, thỉnh thoảng bạn nên pha trà nhẹ và để khô tự nhiên. Cách này giúp gốm “thở” tốt hơn và duy trì được độ bền lâu dài.

Tại sao cần bảo quản ấm chén Bát Tràng đúng cách?

Ấm chén Bát Tràng không chỉ là một vật dụng, mà là một mảnh hồn Việt được hun đúc từ đất sét Gia Lâm, qua ngọn lửa 1200-1300°C và bàn tay tài hoa của nghệ nhân suốt 700 năm. Vậy tại sao cần bảo quản ấm chén đúng cách? Đó là vì mỗi bộ gốm đều mang trong mình giá trị vượt xa vẻ bề ngoài:

• Giữ vẻ đẹp trường tồn: Gốm Bát Tràng bền chắc, lớp men óng ánh hay nét mộc mạc của đất sét không men là kết tinh của nghệ thuật thủ công. Bảo quản sai cách – như để ẩm mốc, sốc nhiệt hay va đập – có thể làm rạn men, mờ họa tiết, khiến vẻ đẹp ấy phai nhạt theo thời gian.
• Bảo vệ sức khỏe của chính mình: Được nung ở nhiệt độ cao, gốm Bát Tràng loại bỏ hoàn toàn chì và tạp chất, an toàn tuyệt đối khi pha trà nóng. Nhưng nếu không vệ sinh kỹ, cặn trà bám lâu hay độ ẩm tích tụ có thể sinh khuẩn, làm mất đi sự tinh khiết vốn có, ảnh hưởng đến hương vị trà và sức khỏe người dùng
• Lưu giữ hương vị trà: Chất gốm đặc biệt của Bát Tràng giữ nhiệt lâu, lưu hương đậm đà, từ vị chát thanh đến ngọt hậu của trà xanh Việt. Để ấm chén tiếp xúc hóa chất hay bảo quản sai khiến gốm “hút” mùi lạ, trà mất đi cái hồn tinh túy mà bạn trân quý.
• Gìn giữ di sản: Mỗi chiếc ấm, mỗi cái chén là một câu chuyện về truyền thống, về đất trời và con người Việt Nam. Bảo quản ấm chén đúng cách không chỉ giữ vật dụng bền đẹp, mà còn là cách bạn trân trọng di sản ấy, để gốm Bát Tràng không chỉ là đồ dùng hôm nay, mà là kỷ vật truyền qua bao thế hệ.

Lời kết về các cách bảo quản ấm chén Bát Tràng

Để giữ cho ấm chén Bát Tràng luôn bền đẹp theo thời gian, bạn chỉ cần tuân thủ một vài bước cơ bản nhưng lại vô cùng hiệu quả: vệ sinh kỹ lưỡng, bảo quản nơi thoáng mát, sử dụng đúng cách, xử lý khi có dấu hiệu hư hỏng và chăm sóc định kỳ. Với chút chăm chút, bạn sẽ duy trì được nét đặc trưng của gốm Việt – từ lớp men bóng đến khung gốm chắc chắn – giúp mỗi lần thưởng trà trở thành một trải nghiệm hoàn hảo. Hãy thực hiện ngay hôm nay để bộ ấm trà của bạn luôn tỏa sáng và mang đậm dấu ấn văn hóa trong không gian sống.