
Chế Tác Lộc Bình Gốm Sứ: Sự Hòa Thiện Giữa Nghệ Thuật Và Tâm Linh
Trân MKT
Th 5 09/01/2025
Nội dung bài viết
Lộc bình Bát Tràng là một dòng sản phẩm gốm sứ nghệ thuật độc đáo, chứa đựng chiều sâu của giá trị văn hóa. Mỗi chiếc lộc bình không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mang vẻ đẹp trang nhã mà còn chứa đựng ý nghĩa phong thủy sâu sắc, biểu tượng cho sự sung túc, tài lộc và bình an. Quá trình chế tác là cả một hành trình đầy tâm huyết và sự khéo léo của người nghệ nhân, nơi họ thổi hồn vào từng khối đất sét thô kệch để tạo nên những kiệt tác mang dấu ấn riêng biệt. Vậy hãy cùng Không Gian Gốm tìm hiểu quá trình chế tác nên lộc bình là như thế nào qua bài viết dưới đây.
Quá trình chế tác lộc bình gồm những bước nào ?
Tại làng gốm Bát Tràng, mỗi xưởng sản xuất hoặc nhà lò chế tác lộc bình đều có những quy trình riêng biệt, điều này tạo nên dấu ấn và phong cách riêng cho từng sản phẩm. Tuy vậy, phần lớn các cơ sở tại đây đều dựa trên một quy trình gồm 8 bước cơ bản. Chính quy trình này giúp đảm bảo rằng mỗi cặp lộc bình được tạo ra không chỉ đạt tiêu chuẩn chất lượng mà còn mang giá trị nghệ thuật và tinh hoa truyền thống đặc trưng của làng Bát Tràng.
1.Chọn và xử lý đất
Lộc bình được chế tác từ loại đất sét cao cấp, được lựa chọn cẩn trọng từ các mỏ đất nổi tiếng với hàm lượng khoáng chất dồi dào. Trước khi bước vào quá trình chế tạo, đất sét phải trải qua một quy trình xử lý kỹ càng để đảm bảo chất lượng tuyệt đối. Các tạp chất và phần không cần thiết sẽ được loại bỏ hoàn toàn, giữ lại phần đất sét tinh khiết nhất, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của việc sản xuất. Sau khi xử lý, đất sét được phối trộn với các loại phụ gia đặc biệt nhằm gia tăng các đặc tính ưu việt như độ bền, khả năng chịu lực và tính dẻo dai. Nhờ đó, việc tạo hình trở nên dễ dàng hơn, đồng thời đảm bảo sản phẩm sở hữu độ bền đẹp lâu dài theo thời gian.
2. Tạo hình sản phẩm
Hiện nay, tại các xưởng sản xuất gốm sứ ở Bát Tràng, phương pháp tạo hình lộc bình phổ biến nhất chính là kỹ thuật đổ rót vào khuôn. Do kích thước của các loại lộc bình thường khá lớn, việc sử dụng bàn xoay để tạo hình trở nên không khả thi. Thay vào đó, quá trình chế tác lộc bình thường được thực hiện bằng cách sử dụng khuôn để đảm bảo sản phẩm đạt được độ chi tiết và hình dáng như mong muốn.
Quy trình bắt đầu với việc sử dụng loại đất đã được pha chế và xử lý kỹ lưỡng, sau đó đổ trực tiếp vào các khuôn thạch cao. Để đảm bảo sự chính xác và dễ dàng trong việc chế tác, lộc bình thường được chia thành ba phần riêng biệt gồm miệng, thân và đế. Mỗi phần này được đúc riêng rẽ nhằm tạo độ chi tiết cao, sau đó được ghép nối với nhau một cách tỉ mỉ để đảm bảo sự đồng nhất và tính thẩm mỹ cho sản phẩm hoàn chỉnh.
3. Phơi khô tự nhiên
Sau khi được tạo hình hoàn chỉnh, những chiếc lộc bình sẽ cần trải qua giai đoạn phơi khô trong một khoảng thời gian phù hợp nhằm loại bỏ hoàn toàn độ ẩm còn sót lại. Quá trình này thường được thực hiện trong một không gian khô ráo, thông thoáng và mát mẻ để ngăn chặn hiện tượng nứt nẻ có thể xảy ra do môi trường không ổn định. Đây là một bước vô cùng quan trọng, đóng vai trò chuẩn bị cần thiết trước khi chuyển sang công đoạn nung đốt sản phẩm. Việc phơi khô đúng cách sẽ đảm bảo lộc bình đạt được độ cứng và độ bền lý tưởng, đáp ứng yêu cầu chất lượng cuối cùng.
4. Trang trí họa tiết, chạm khắc, đắp nổi lục bình
Khi lộc bình đã khô hoàn toàn và được tháo ra khỏi khuôn, các nghệ nhân gốm bắt đầu quá trình chỉnh sửa chi tiết nhằm hoàn thiện sản phẩm. Họ tiến hành cắt bỏ những phần đất thừa còn sót lại, đồng thời tỉ mỉ chuốt lại phần miệng và đế để đảm bảo hình dáng tổng thể của lộc bình đạt được sự hài hòa, cân đối, cũng như tính thẩm mỹ cao nhất.
Sau đó, sản phẩm được đưa vào giai đoạn trang trí thủ công, áp dụng các kỹ thuật tinh tế như đắp nổi để tạo hình khối, vẽ tay nhằm tô điểm các hoa văn phức tạp, hay thậm chí là vẽ vàng để làm nổi bật vẻ sang trọng và giá trị nghệ thuật. Công đoạn này không chỉ đòi hỏi sự khéo léo mà còn yêu cầu tay nghề và kỹ thuật điêu luyện từ người thợ, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tài năng và sự tỉ mỉ trong từng đường nét.
5. Nung lần đầu
Lộc bình trải qua một giai đoạn nung ở nhiệt độ cao, thông thường nằm trong khoảng từ 800 đến 1000 độ C trong lần nung đầu tiên. Quá trình nung này thường kéo dài từ 8 đến 12 giờ đồng hồ, tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi tùy thuộc vào kích thước cụ thể cũng như độ dày của từng sản phẩm. Việc nung ở nhiệt độ cao đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên độ cứng cáp và độ bền chắc cho vật liệu, đồng thời cũng là bước chuẩn bị thiết yếu để sản phẩm sẵn sàng cho các công đoạn hoàn thiện tiếp theo trong quy trình sản xuất.
6. Tráng men
Hai kỹ thuật tráng men chủ đạo hiện nay bao gồm kỹ thuật phun men và dội men, mỗi phương pháp đều mang lại những đặc điểm vượt trội riêng trong quá trình hoàn thiện sản phẩm. Với kỹ thuật phun men, một lớp men mỏng được phủ đều lên bề mặt sản phẩm thông qua việc sử dụng súng phun chuyên dụng, giúp tạo nên bề mặt tinh tế và đồng đều hơn. Trong khi đó, kỹ thuật dội men được thực hiện bằng cách đổ trực tiếp lớp men lỏng lên sản phẩm, đảm bảo toàn bộ bề mặt được phủ kín. Cả hai phương pháp này không chỉ giúp lộc bình đạt được độ nhẵn mịn và đồng đều mà còn gia tăng giá trị thẩm mỹ, làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên và sự tinh xảo của sản phẩm.
7. Dát vàng lên sản phẩm
Đối với các sản phẩm lộc bình dát vàng, sau khi hoàn tất quá trình nung đốt lần đầu, bề mặt của lộc bình được cẩn thận làm sạch, loại bỏ mọi tạp chất nhằm chuẩn bị tốt nhất cho việc áp dụng lớp vàng dát lên trên. Lớp vàng lá mỏng manh, tinh xảo sẽ được các nghệ nhân khéo léo áp lên bề mặt lộc bình. Quy trình này không chỉ yêu cầu sự tập trung tỉ mỉ mà còn đòi hỏi kỹ thuật cao và kinh nghiệm dày dặn từ bàn tay tài hoa của người thợ. Để lớp vàng lá ăn khớp hoàn hảo với bề mặt, các nghệ nhân sử dụng những công cụ đặc biệt nhằm đảm bảo rằng lớp vàng được làm mịn, cố định chắc chắn, đồng thời tạo nên một kết cấu liền mạch, mang lại vẻ đẹp hoàn mỹ cho lộc bình.
8. Nung lần 2 và hoàn thiện sản phẩm
Sau khi hoàn thiện quá trình dát vàng và trang trí, mỗi sản phẩm sẽ được đưa vào lò nung thêm một lần nữa ở nhiệt độ cực cao, thường dao động trong khoảng 700 đến 900 độ C. Đây là một công đoạn quan trọng và được thực hiện trong thời gian kéo dài từ 6 đến 8 giờ. Mục tiêu của bước này là đảm bảo lớp vàng và các họa tiết được cố định vững chắc trên bề mặt lục bình, đồng thời mang lại sự hoàn hảo về mặt thẩm mỹ với bề mặt bóng đẹp, bền lâu theo thời gian.
Khi quá trình nung hoàn tất, từng chiếc lộc bình sẽ trải qua một khâu kiểm tra kỹ lưỡng và cẩn thận bởi đội ngũ chuyên môn. Những sản phẩm gặp lỗi như xuất hiện các vết nứt, bị vỡ, họa tiết không rõ nét hoặc lớp men không đạt tiêu chuẩn thẩm mỹ sẽ được xem xét lại hoặc đưa vào quy trình sửa chữa để khắc phục các vấn đề.
Chỉ những sản phẩm đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng mới được phép xuất xưởng và phân phối ra thị trường. Điều này nhằm đảm bảo rằng khi đến tay khách hàng, mỗi sản phẩm đều đạt sự hoàn hảo cả về hình thức bên ngoài lẫn chất lượng bền bỉ bên trong, đáp ứng tối đa kỳ vọng cũng như sự hài lòng của người tiêu dùng.
Các loại men trên lộc bình Bát Tràng được ưa chuộng nhất
Trong các dòng men gốm truyền thống được sản xuất tại làng gốm Bát Tràng nổi tiếng, có thể kể đến ba loại men phổ biến và được ưa chuộng nhất, bao gồm men rạn, men màu, và men lam. Đây đều là những dòng men không chỉ thể hiện sự tinh tế trong kỹ thuật chế tác mà còn mang đậm nét văn hóa và nghệ thuật gốm sứ truyền thống, đặc biệt trên các sản phẩm lộc bình gốm sứ.
Lộc bình men lam
Loại men này được coi là một trong những dòng men sớm nhất được người thợ gốm Bát Tràng sử dụng từ thế kỷ 14, đánh dấu sự khởi đầu của một truyền thống chế tác có giá trị lịch sử và nghệ thuật. Men lam, hay còn gọi là men gốm xanh, được tạo ra bằng cách bổ sung thêm gốc màu từ oxit coban. Điểm độc đáo trong phương pháp chế tác của các nghệ nhân Bát Tràng nằm ở việc họ kết hợp việc sử dụng men lam với kỹ thuật vẽ họa tiết thủ công bằng bút lông, tạo nên những đường nét mềm mại và tinh xảo trên bề mặt lộc bình.
Không giống như men nâu thường để trần nhằm thể hiện, giản dị, men lam luôn được phủ một lớp men trắng sáng bóng bên ngoài. Lớp men này không chỉ có độ thủy tinh hóa cao sau quá trình nung ở nhiệt độ cao mà còn tạo nên vẻ đẹp thanh tao và sang trọng cho sản phẩm gốm. Điểm nhấn nổi bật của men lam nằm ở sắc độ phong phú, trải dài từ xanh nhạt đến xanh đậm, mang lại chiều sâu thị giác và cảm giác sống động cho từng đường nét trên lộc bình
Lộc bình men rạn
Lộc bình men rạn là một trong những dòng sản phẩm gốm sứ cao cấp tiêu biểu, mang vẻ đẹp độc đáo nhờ lớp men rạn “độc nhất vô nhị” tại làng nghề truyền thống Bát Tràng. Lớp men này gây ấn tượng mạnh mẽ bởi những đường vân rạn tự nhiên, được hình thành qua sự chênh lệch tinh tế giữa độ co dãn của lớp men và co xương gốm trong quá trình nung ở nhiệt độ cao. Chính sự khác biệt này đã tạo nên giá trị nghệ thuật và nét quý phái riêng biệt không thể nhầm lẫn.
Tiến thêm một bước trong việc nâng tầm giá trị thẩm mỹ, các nghệ nhân tại Bát Tràng đã khéo léo kết hợp dòng men rạn với nhiều kỹ thuật chế tác tinh xảo như đắp nổi, khắc họa chi tiết tỉ mỉ bằng vàng hoặc dát vàng lên những hoa văn trang trí đặc sắc. Những họa tiết như hoa sen, chim công, rồng phượng…được chạm khắc cầu kỳ tạo nên sức hút khó cưỡng. Nhờ sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật thủ công truyền thống và tính thẩm mỹ hiện đại, mỗi sản phẩm lộc bình men rạn không chỉ là một tuyệt tác gốm sứ mà còn là điểm nhấn sang trọng, tinh tế, góp phần làm bừng sáng không gian bày trí trong mọi gia đình.
Lộc bình men màu
Lộc bình men màu đến từ làng gốm Bát Tràng nổi bật với sự đa dạng và phong phú trong bảng màu sắc. Sản phẩm được chế tác chủ yếu từ 5 gam màu chủ đạo, bao gồm đỏ, xanh lá cây, xanh coban, vàng và trắng. Không chỉ dừng lại ở đó, mỗi tông màu lại có thể được nghệ nhân sáng tạo thành nhiều sắc độ riêng biệt như đỏ mận, xanh thẫm hay trắng ngà, mang đến một danh mục lựa chọn phong phú và phù hợp với nhiều sở thích và nhu cầu khác nhau của khách hàng.
Bên cạnh vẻ đẹp tinh tế về mặt hình thức, lộc bình men màu còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về phong thủy, tượng trưng cho bản mệnh và sự hưng thịnh của gia chủ. Các họa tiết trên lộc bình không chỉ được chế tác công phu mà còn là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Quá trình thiết kế sử dụng các phương pháp thủ công như vẽ tay đầy, đắp nổi hoặc dát vàng. Tất cả những yếu tố này phối hợp hài hòa để tạo ra các sản phẩm không chỉ có giá trị thẩm mỹ cao mà còn mang đậm dấu ấn nghệ thuật, phản ánh phong cách sống và cái tôi cá nhân của người sở hữu.
Địa chỉ cung cấp lộc bình uy tín, đáng tin cậy
Hiểu được tầm quan trọng của lộc bình trong việc trang trí không gian sống cao cấp, Không Gian Gốm Bát Tràng tự hào cung cấp các dòng sản phẩm lộc bình cao cấp. Mỗi sản phẩm đều được chế tác thủ công tại làng nghề gốm truyền thống Bát Tràng bởi những nghệ nhân giàu kinh nghiệm, mang đậm giá trị thẩm mỹ và ý nghĩa phong thủy. Nhờ vào kỹ thuật chế tác tinh xảo, các mẫu lộc bình dát vàng không chỉ sở hữu vẻ đẹp độc đáo mà còn toát lên sự sang trọng và chiều sâu nghệ thuật.
Nếu quý khách đang tìm kiếm lộc bình phù hợp để làm đẹp không gian sống hoặc tăng cường yếu tố phong thủy, hãy liên hệ ngay với Không Gian Gốm. Chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn giúp quý khách lựa chọn sản phẩm hoàn hảo nhất theo mục đích sử dụng và phong cách thiết kế. Với cam kết về chất lượng và sự tinh tế trong từng chi tiết, chúng tôi đảm bảo đáp ứng tối đa các nhu cầu thẩm mỹ, phong thủy của khách hàng.